Nguyên nhân

Có một số giả thuyết giải thích về nguyên nhân gây VMDƯ chủ yếu do phản ứng của cơ thể khi gặp vật lạ (dị nguyên) như: bụi, phấn hoa, lông chó, mèo, bào tử nấm (nấm mốc)… Những loại dạng như thế này thường đóng vai trò như một kháng nguyên không hoàn toàn khi gặp kháng thể (có trong cơ thể) tương ứng thì xảy ra hiện tượng phản ứng.

Hiện tượng phản ứng dị ứng này xảy ra ngay ở lớp nhầy niêm mạc của hệ thống đường hô hấp trên như mũi, họng, xoang… gây nên hiện tượng viêm và kích thích niêm mạc biểu hiện như ngứa, hắt hơi (có khi hắt hơi liên tục nhiều lần trong một khoảng thời gian ngắn).

Thông thường người bị VMDƯ gặp ở người có cơ địa dị ứng nhiều hơn như: viêm da dị ứng, mề đay mạn tính, exzema, tổ đĩa… Chính vì vậy cùng một tác nhân gây kích thích nhưng có người bị bệnh VMDƯ nhưng cũng có người không bị (trong nhà nuôi chó, mèo không phải người đều nào cũng bị VMDƯ mà chỉ có một ít người).

Các tác nhân gây kích thích cũng có thể theo đường hô hấp nhưng cũng có thể vào cơ thể theo đường qua da, hoặc theo đường ăn uống.

Biểu hiện của bệnh

Hầu hết người bị VMDƯ có nhiều triệu chứng giống nhau như ngứa mũi, chảy mũi nước, đặc biệt là hắt hơi hàng tràng liền. Nếu đã thành mạn tính thì có thể nghẹt mũi gần như thường xuyên, ù tai, nhức đầu (dễ nhầm với viêm xoang).

Nhiều trường hợp niêm mạc họng bị kích thích gây viêm còn có hiện tượng viêm nhiễm do vi khuẩn gây bệnh cơ hội (người ta nghiên cứu thấy có một tỷ lệ người lành mang vi khuẩn này nhưng chúng không gây bệnh, khi gặp điều kiện thuận lợi như sức đề kháng của cơ thể bị suy giảm và có hiện tượng viêm do kích thích… thì chúng gây bệnh cho cơ thể mà nó đang ký sinh) như vi khuẩn S.pneumoniae, H. influenzae.

Một số trường hợp VMDƯ mạn tính kéo dài có thể có gây nên loạn khứu giác (mất mùi) hoặc ngủ ngáy do nghẹt mũi.

Người ta phân chia VMDƯ thành 2 loại chính là loại theo mùa và loại có quanh năm.

VMDƯ theo mùa là tùy thuộc vào thời tiết từng mùa xuất hiện các loại dị nguyên trong gió như phấn hoa, nấm mốc, các loại bụi, nhất là bụi gần các khu công nghiệp, bụi ở vùng có tình trạng vệ sinh kém.

VMDƯ quanh năm tức là mùa nào cũng có thể bị VMDƯ trên một số cơ thể nào đó do có liên quan đến một số dị ứng nguyên như côn trùng (mò, mạt, bọ chét, ve…), bụi trong nhà, lông súc vật nuôi trong nhà, nhất là lông của mèo, chó…

Bệnh tuy không nguy hiểm đến tính mạng và không thuộc bệnh truyền nhiễm hoặc bệnh cấp cứu nhưng gây nhiều phiền toái cho người bệnh và do vậy ảnh hưởng lớn đến sức khỏe. VMDƯ nếu không được điều trị thỏa đáng thì nó cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến viêm xoang dị ứng, polyp mũi, polyp xoang… Một đặc điểm nữa của bệnh là trong điều trị cũng còn gặp không ít khó khăn và bệnh hay tái phát.

Phòng bệnh

VMDƯ thật đa dạng và nhiều nguyên nhân. Những trường hợp có cơ địa dị ứng cần cảnh giác cao với bệnh này, không nên nuôi chó, mèo trong nhà, hạn chế đến mức tối đa không tiếp xúc với chúng.

Cần vệ sinh định kỳ các chăn, ga, gối, đệm, vải bọc ghế, bọc đệm. Nhà ở cần thoáng, mát, sạch sẽ, tránh ẩm ướt nếu làm được như vậy sẽ hạn chế nấm mốc phát triển. Cần vệ sinh răng miệng hàng ngày nhất là đánh răng sau khi ăn, trước và sau khi ngủ dậy.

Hạn chế đến mức tối đa hút thuốc lá, thuốc lào. Tránh hoặc hạn chế tiếp xúc với với bụi (bụi trong nhà và bụi ngoài đường). Cần đeo khẩu trang khi quét dọn nhà và lúc ra đường.

Những lúc giao mùa, thời tiết thay đổi từ nóng sang lạnh cần giữ ấm cơ thể (mặc ấm) nhất là vùng cổ, mũi. Khi nghi ngờ bị bệnh nên đi khám bác sĩ, chuyên khoa tai, mũi, họng. Cần nâng cao thể trạng như ăn đủ chất, hạn chế rượu, bia (nhất là người có cơ địa dị ứng) và nên tập thể dục thể thao đều đặn và tùy theo sức của mình.