Trẻ sơ sinh và thiếu niên là những giai đoạn có hệ xương cốt phát triển nhanh nhất, lượng tích trữ canxi cũng nhiều nhất. Bảo đảm nhu cầu canxi của cơ thể rất quan trọng. Các chuyên gia khuyến cáo, việc thiếu hụt canxi sẽ dẫn đến các nguy cơ nghiêm trọng của bệnh loãng xương như gây nứt và gãy xương sau này. Nhưng nếu bổ sung quá nhiều can xi, vitamin D sẽ không chỉ ảnh hưởng đến khẩu vị của trẻ mà còn làm cho trẻ dễ chán ăn, táo bón, chướng bụng, thậm chí có thể bị nhiễm sỏi. Ngoài ra, nạp quá nhiều khoáng chất này còn ảnh hưởng đến sự hấp thụ các nguyên tố khác như sắt, kẽm và magiê. Đối với những đứa trẻ thiếu máu hoặc thiếu kẽm thì ảnh hưởng càng lớn. Vì vậy, bạn cần điều chỉnh lượng canxi trong thức ăn qua chế độ ăn uống của trẻ sao cho phù hợp.

Nhu cầu canxi của trẻ

Theo nhóm các chuyên gia thuộc Viện Y dược của Mỹ, lượng can-xi cần thiết hàng ngày của một đứa trẻ tùy thuộc vào lứa tuổi: Trẻ dưới 6 tháng tuổi cần 300miligram, trẻ 1-3 tuổi cần 500 miligram, trẻ 4-8 tuổi cần 800 miligram, trẻ 9-19 tuổi cần 1300 miligram (Trẻ từ 9 tuổi, xương đang tích cực phát triển, giúp trẻ đạt được chiều cao tối đa khi trưởng thành, là giai đoạn cơ thể cần nhiều canxi nhất, vì thế, bạn cần cung cấp đủ lượng canxi cần thiết để bảo vệ xương và ngăn ngừa bệnh loãng xương về sau).

Biến chứng do thừa canxi chỉ xảy ra khi chúng ta dùng quá 2.000mg canxi kèm với hơn 1.000 đơn vị sinh tố D ở trẻ dưới 1 tuổi và hơn 2.000 đơn vị sinh tố D ở trẻ từ 1 tuổi trở lên.

Chế độ ăn uống

Trước khi dậy thì và trong quá trình thành niên, trẻ cần được cung cấp đủ canxi để làm nền tảng cho khung xương chắc khỏe. Trong quãng thời gian đặc biệt này của đời người, cơ thể sản xuất đến gần phân nửa lượng xương cần thiết cho suốt cuộc đời.

Các chuyên gia khuyến cáo: Thông thường, trong vòng 4 tháng đầu sau sinh, lượng canxi trong sữa mẹ hoàn toàn có thể đáp ứng được nhu cầu của trẻ. Tuy nhiên, chế độ ăn của người mẹ cần tăng cường các chất giàu canxi như: cá, tôm, cua, thịt, trứng, sữa (chú ý nếu trẻ bị dị ứng)...

Bạn có thể điều chỉnh lượng canxi cho chế độ ăn của trẻ qua lượng chất này có trong 100g thực phẩm như sau: Cua đồng: 5.040 mg, rạm tươi: 3.520mg, tép khô: 2.000mg, ốc đá: 1.660mg, sữa bột tách béo: 1.400mg, ốc nhồi: 1.357mg, ốc bươu: 1.310mg, tôm đồng: 1.120mg, sữa đặc có đường: 307mg, tôm khô: 236mg, lòng đỏ trứng vịt: 146mg, hến: 144mg, lòng đỏ trứng gà: 134mg, sữa bò tươi: 120mg, sữa chua: 120mg…

Ăn quá nhiều đạm sẽ làm tăng đào thải canxi qua thận, làm tăng nguy cơ gãy xương.

Nhưng không phải mọi thực phẩm giàu canxi đều đáp ứng cao về nhu cầu canxi của cơ thể vì chất này khó đồng hóa dưới ảnh hưởng của dịch dạ dày mà phải có thêm tác dụng của axit mật. Việc hấp thu canxi diễn ra chủ yếu ở đoạn trên ruột non. Hiệu quả cao nhất của việc đồng hóa còn phụ thuộc vào tỷ lệ tương quan với các chất khoáng khác. Chẳng hạn magiê trong khẩu phần tăng thì lượng canxi thải ra theo nước tiểu cũng nhiều hơn. Lượng magiê thích hợp trong khẩu phần là bằng 1/2-3/4 canxi.

Việc tăng lượng photpho trong khẩu phần sẽ làm giảm độ đồng hóa canxi và tăng lượng bài xuất chất khoáng này theo nước tiểu. Tỷ lệ canxi/photpho thích hợp là 1-1,5. Thường trong khẩu phần ăn, tỷ lệ này không thích hợp. Do đó, cần có những chất điều chỉnh đặc hiệu tương quan này, mà vitamin D là quan trọng nhất.

Sự hấp thụ canxi từ rau thay đổi tùy loại. Tuy nhiên, vì canxi trong rau dễ bị biến hóa khi nấu nên số canxi còn lại rất ít. Vì thế, phải tiêu thụ 3 ly rau mới có cùng số lượng canxi trong một ly sữa. Với chế độ ăn thông thường thì với lượng rau 200-300g có khoảng 200-300mg canxi nhưng độ hấp thu 5 - 10%. Vì vậy chúng ta sẽ tính 80% nhu cầu canxi còn lại nên hấp thụ qua sữa và các sản phẩm từ sữa.

Với sữa và các sản phẩm từ sữa

- Canxi từ sữa và các sản phẩm của sữa như: pho-mát, kem, sữa chua... được hấp thụ vào cơ thể khoảng 32%.

- Trẻ dưới 5 tuổi uống ít nhất 500ml sữa/ngày, 5 tuổi trở lên khoảng 750ml/ngày là có thể cung cấp đủ lượng canxi cần thiết.

- Để tăng liều lượng và khả năng hấp thụ canxi cho trẻ, các chuyên gia đề nghị nên dùng các loại sữa ít béo có hương vị dễ uống như chocolate, dâu hay cam cho trẻ thay vì nước ngọt.

- Nên chuẩn bị các sản phẩm từ sữa trong mỗi bữa ăn để trẻ dễ sử dụng hơn.

- Có thể cân đối lượng canxi theo lứa tuổi cho trẻ theo cách quy đổi đơn giản sau: ¼ lít sữa sẽ cung cấp cho cơ thể khoảng 300 miligram canxi, 226 gam sữa các loại, 226 gam sữa chua và 42,5 gam các loại phô mai chứa xấp xỉ lượng canxi bằng nhau.

- Một hộp sữa chua 250mg có chứa tới 370mg canxi (so với 300mg canxi trong 250ml sữa tươi).

- Mỗi ngày chỉ cần cung cấp cho cơ thể 226gr sữa chua có nghĩa là đã bổ sung 20% lượng protein cần thiết và 30% đến 40% nhu cầu canxi cho cơ thể.

- Như vậy, chỉ cần tùy theo độ tuổi mà cung cấp cho bé mỗi ngày từ 1-2 hộp sữa chua là đã có thể an tâm cung cấp được cho cơ thể một phần lớn nhu cầu canxi.

- Tuy nhiên, không phải đứa trẻ nào cũng hấp thụ sữa tốt. Các loại sữa và sữa chua còn được gia tăng thêm vitamin D để cơ thể hấp thụ canxi dễ dàng hơn.

Uống thuốc

- Cần phải chọn các sản phẩm canxi dễ hấp thu, không gây kích ứng dạ dày ruột, ít gây tác dụng phụ, tiện lợi sử dụng.

- Trên thị trường có nhiều loại sản phẩm canxi khác nhau, với nhiều hàm lượng khác nhau, nên bạn phải cho trẻ uống theo chỉ dẫn của bác sĩ, vì khi uống quá nhiều dẫn đến thừa canxi cũng không tốt có thể gây sỏi thận, tiết niệu, dễ làm trẻ bị lùn…

- Khi uống canxi phải đồng thời uống vitamin D. Tuy nhiên lượng vitamin D dùng phải tương thích để có thể giúp cho sự hấp thu và chuyển hoá canxi được tốt. Nhiều trường hợp thiếu canxi nhẹ, bác sĩ có thể cho bé uống canxi, kết hợp với vitamin D hàng ngày cho đến khi nào lượng canxi trong cơ thể bé ở mức cân bằng. Nên cho trẻ (trên 6 tháng tuổi) tắm nắng hàng ngày (trước 9h sáng) để bé tăng cường hấp thụ canxi thông qua quá trình tổng hợp vitamin D.

- Không cho trẻ dùng thuốc canxi lúc bụng đói, nhất là sát giờ ngủ vì lượng chất chua được bài tiết suốt đêm trong dạ dày sẽ cản trở tiến độ hấp thu chất vôi. Vì vậy, bạn nên cho trẻ dùng thuốc canxi giữa bữa ăn với khẩu phần càng nhiều rau cải càng tốt để mượn chất xơ trong thức ăn tống chất vôi xuống đến ruột non.